Alan Derinliği Nedir? (DoF)
Peki fotoğrafçılıkta alan derinliği nedir? Alan derinliği (DoF, depth of field), bir görüntüde kabul edilebilir netlikte odakta olan en yakın ve en uzak nesneler arasındaki mesafedir. Odak uzaklığına, özneye olan uzaklığa, kabul edilebilir net alan boyutuna ve diyaframa göre hesaplanabilir.
Alan derinliği (DoF) fotoğrafçılıkta en önemli kavramlardan biridir. DoF’un ne olduğunu anlamak ve onu hangi faktörlerin etkilediğini bilmek, tüm fotoğrafçıların ustalaşması gereken şeylerdir. Birçok fotoğrafçı, diyaframı ayarlayarak alan derinliğini kontrol edebileceğinizi bilir. Ancak DoF’un diğer faktörlerden de etkilendiğini biliyor muydunuz? Bu yazıda, alan derinliğinin ne olduğunu basit terimlerle açıklamak ve onu nasıl kontrol edebileceğinizden bahsedeceğim.
Alan Derinliği Neden Önemlidir?
Alan derinliğine hakim olmak, görüntülerinizde net odakta olan şeyler üzerinde yaratıcı kontrol sağlayarak sizi daha iyi bir hikaye anlatıcısına dönüştürür. Artık kameranız yalnızca bir noktaya keskin bir şekilde odaklanabilir. Ancak keskinden keskin olmayana geçiş aşamalıdır. Fazla teknik olmadan, görüntüyü nasıl izleyeceğiniz ve hangi boyutta bakacağınız, bir görüntünün ne kadar kabul edilebilir netlikte olduğuna katkıda bulunan faktörlerdir.
“Perdeyi açmadan önce bakın ve düşünün. Kalp ve akıl fotoğraf makinesinin gerçek objektifleridir.” – Yousuf Karsh
Alan Derinliğini Neler Etkiler?
Alan derinliği diyaframa, odak mesafesine, odak uzaklığına ve bulanıklık dairesine (Circle of Confusion) bağlıdır. İkincisi, kamera sensörünün boyutuna, görüntü baskı boyutuna, görüntü izleme mesafesine ve izleyicinin görme keskinliğine bağlıdır.
Alan Derinliği ve diyafram ilişkisi
Daha fazla DoF: Küçük diyafram açıklıkları (f/8-f/22), kısa odak uzunlukları (10-35 mm), daha uzun odak mesafeleri, daha küçük kamera sensörleri (kırpma).
Daha az DoF: geniş diyaframlar (f/1.1-f/5,6), uzun odak uzunlukları (70-600 mm), kısa odak mesafeleri, daha büyük kamera sensörleri (tam çerçeve).
Bulanıklık Dairesi (Circle of Confusion, CoC) nedir?
Bir fotoğrafta kabul edilebilir derecede keskin olduğunu düşündüğümüz şeyi belirlemek için kullanılan bir kuraldır. Işığın odaklanması gereken noktadan (film ya da sensor yüzeyi) ne kadar saptığının bir ölçüsüdür. Alan derinliği değerlerini hesaplamak için değerine karar vermeniz gerekir.
Alan derinliğini kontrol etmek için kullanılan en yaygın ayar nedir?
Diyafram! Niye pekala? Çünkü ihtiyacınız olan alan derinliğine ulaşmanın en kolay yoludur. DoF’u azaltmak için daha geniş diyafram ve artırmak için daha küçük diyafram kullanın. Ancak alan derinliği kriterlerine göre bir diyafram seçmek ışık değerinden dolayı her zaman mümkün değildir.
Fotoğrafa bağlı olarak, diyafram seçiminizi sınırlayacak başka faktörler de olacaktır. Örneğin, vahşi yaşam fotoğrafçılığında, hareket halindeki bir hayvanı çekerken, hareketi dondurmak ve doğru pozlanmış bir görüntü elde etmek istiyorsanız deklanşör hızını ve ISO’yu hesaba katmanız gerekir.
Geniş açılı bir lens (10-35mm) kullanırken geniş alan derinliği nasıl sağlanır?
Odak uzaklığına ve diyaframa karar verdikten sonra, her zaman yetersiz kalmadığınızdan emin olarak merceği hiper odak mesafesine (objektiften netliğin başladığı noktaya kadar olan uzaklık.) odaklayın. Hiper odak mesafesinden biraz daha uzağa odaklanmak daha iyidir. Bu, ufuktaki her şeyin odakta yani net olmasını sağlar.
Uzun bir odak uzaklığı (70 mm veya daha büyük) kullanırken geniş alan derinliği nasıl sağlanır?
Konudan uzaklaşın, büyük diyaframlar (f/8, f/11, f/16) kullanın ve sahnenin alt üçte birlik kısmında bulunan bir noktaya odaklanın.
Manzara fotoğraflarında alt üçüncüyü netleyebilirsiniz.
Sığ alan derinliği için nasıl çekim yapılır?
İhtiyacınız olan alan derinliği miktarına karar verin ve özneye yaklaşın, en küçük diyaframlar (f/1,4-f/5,6) ve uzun odak uzunlukları (85 mm veya daha büyük) kullanın. Son olarak, merceği, konunun izleyicinin dikkatini yönlendirmek istediğiniz kısmına odaklayın.
Fotoğraf: Umur Dilek. Galata Köprüsü, Kodak Gold, 35 mm
Full frame (tam çerçeve) kamerayla çekim yapmak da kırpılmış bir sensörlü kamerayla çekim yapmaktan daha sığ bir alan derinliği de üretecektir.
Alan Derinliği Önizleme Düğmesi Nedir?
Kameraların önünde, objektiflerin sağındaki buton. Objektif açıklığını ayarlanan değere indiren kamera düğmesidir ve size keskin olacak görüntü alanlarının bir ön izlemesini verir. Diyaframı çekim değerine getirdiği için görüntü biraz karanlık olduğu ve ihtiyaç duymadığım için hiç kullanmadığımı belirteyim.
Alan derinliği düğmesi
Bokeh nedir?
Bokeh, Japonca’da “bulanıklık” anlamına gelen bir kelimedir. Fotoğrafta, bir lens tarafından üretilen bir görüntünün odak dışı alanlarında üretilen bulanıklığın kalitesini tanımlamak için kullanılır. Bokeh ve sığ alan derinliği aynı değildir. Daha fazla bilgi için Bokeh Nedir? Nasıl Yapılır? yazımı okuyabilirsiniz.
“Alan derinliğinde ustalaşın, fotoğraflarınız büyülü bir şekilde daha iyileşecektir.”
Daha fazla fotoğrafçılık yazısı:
- Fotoğrafçılıkta en çok yapılan 7 hata
- Kadın Modeller İçin 3 Basit Poz
- En iyi fotoğraf projesi fikirleri
Yazımı beğendiyseniz paylaşmayı ve beni Instagramdan takip etmeyi unutmayın.
Daha fazla kaynak:
https://photographylife.com/what-is-depth-of-field
https://www.masterclass.com/articles/learn-about-depth-of-field-in-photography#what-is-depth-of-field-in-photography
[…] farkları 1/25sn titrek çıkabilirken, f/11 de alan derinliği fazla olacaktır. Demek ki daha çok alan net […]
[…] objenin önünde veya arkasında kalan bulanık alanlar değildir. Alan derinliği sonucunda lensten kaynaklanan bulanık alanlara “arka plan bulanıklığı” deniyor. […]